Theo một báo cáo toàn cầu do Tổ chức y tế thế giới (WHO), Quỹ nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) và Chương trình phối hợp của Liên Hợp Quốc về HIV/AIDS (UNAIDS) mới công bố ngày hôm qua, ngành y tế Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong việc điều trị để kéo dài cuộc sống cho những người sống với HIV.“Cam kết ngăn chặn dịch HIV của Việt Nam đã mang lại tiến bộ trong các chương trình dự phòng lây nhiễm, chăm sóc và điều trị HIV,” ông Gramham Harrison, quyền Đại diện của WHO tại Việt Nam nhận xét.Bản báo cáo cho thấy Việt Nam đang là một trong những quốc gia đi đầu trong việc cung cấp bơm kim tiêm sạch cho những người tiêm chích ma túy. Số phòng khám methadone đã tăng mạnh, từ bốn phòng tại hai tỉnh vào năm 2009 lên 39 phòng khám tại 11 tỉnh vào năm 2011, điều trị methadone cho hơn 6000 người nghiện heroin. Từ năm 2008 đến năm 2010, số người tham gia xét nghiệm HIV và biết tình trạng nhiễm của mình trong nhóm người tiêm chích ma túy tại Việt Nam đã tăng từ 11% lên 18%, tỷ lê này trong nhóm nam có quan hệ tình dục đồng giới đã tăng từ 16% lên 19%, và trong nhóm nữ bán dâm đã tăng từ 15% lên 34%.Cũng theo báo cáo, Việt Nam đang có những bước tiến mạnh trong việc xây dựng mô hình chăm sóc toàn diện về HIV, nhằm giúp những người sống với HIV tuân thủ và duy trì điều trị. Chương trình chăm sóc tại gia đã giúp số người duy trì điều trị tăng 30% trong khoảng thời gian 2009 - 2010 tại các quận huyện tham gia chương trình này.Những tiến bộ toàn cầu trong nghiên cứu khoa học kỹ thuật về HIV và cải cách trong chương trình phòng, chống HIV trong năm qua đã tăng thêm hy vọng sẽ có những bước tiến mạnh mẽ hơn trong tương lai. Trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế hiện nay, việc nhanh chóng áp dụng các công nghệ và cách tiếp cận mới là vô cùng quan trọng nhằm nâng cao hiệu suất và hiệu quả của các chương trình HIV ở tất cả các quốc gia.Bản báo cáo nêu bật các lĩnh vực đang tiến triển tốt dưới đây:Cung cấp các dịch vụ tư vấn, xét nghiệm HIV được cho nhiều phụ nữ đang mang thai hơn – Theo số liệu của Bộ Y tế, Việt Nam đã xét nghiệm HIV được cho tổng cộng hơn 760 000 phụ nữ mang thai, tăng từ 32% năm 2009 lên 36% năm 2010.Trên toàn thế giới, gần một nửa (48%) số phụ nữ mang thai cần được điều trị để dự phòng lây truyền HIV sang con đã được uống thuốc. Tương tự, ước tính có 49% số phụ nữ cần được điều trị dự phòng lây truyền HIV sang con ở Việt Nam đã được điều trị, tăng lên đồng thời với việc mở rộng xét nghiệm HIV cho những phụ nữ mang thai. Liệu pháp điều trị kháng vi-rút (ART) đã đưa được tới 6,65 triệu người đang sống ở các quốc gia có thu nhập ở mức thấp và trung bình, chiếm 47% trong tổng số 14,2 triệu người đủ điều kiện tham gia điều trị. Tính đến tháng 12 năm 2010, số người được điều trị kháng vi-rút ở Việt Nam là 42.492. Việt Nam hiện đã cung cấp điều trị được cho khoảng 52% những người sống với HIV đủ điều kiện tham gia điều trị. Khi người sống với HIV có sức khỏe tốt hơn, họ có thể tự lo liệu tốt hơn về mặt tài chính. Bản báo cáo cho thấy đầu tư cho các dịch vụ về HIV có thể giúp toàn thế giới thu được đến 34 tỷ đô-la Mỹ đến năm 2020 nhờ các hoạt động kinh tế được gia tăng và năng suất lao động được cải thiện. Con số này sẽ lớn hơn chi phí của các chương trình điều trị kháng vi-rút.“Dưới sự lãnh đạo quyết liệt và với những cam kết chính trị mạnh mẽ của lãnh đạo Việt Nam, Việt Nam đang vững chắc tiến tới thực hiện tầm nhìn 3 không: không còn người nhiễm mới HIV, không còn phân biệt đối xử, không còn người tử vong do AIDS,” ông Eamonn Murphy, Giám đốc UNAIDS Việt Nam phát biểu. “Nếu đầu tư một cách khôn khéo vào các chương trình giảm hại dựa trên bằng chứng và có tác động lớn, hướng tới các nhóm chính có nguy cơ lây nhiễm cao, Việt Nam sẽ nâng cao được hiệu suất và giảm được chi phí của chương trình, nhờ đó đạt được những kết quả tổt hơn trong phòng chống HIV và thực hiện được các mục tiêu táo bạo đặt ra cho toàn thế giới tới năm 2015.”Bản báo cáo cũng nêu ra các lĩnh vực cần làm tốt hơn dưới đây:Vẫn còn hơn một nửa tổng số người cần được điều trị kháng vi-rút tại các quốc gia có thu nhập ở mức thấp và trung bình còn chưa tiếp cận được chương trình điều trị. Nhiều người trong số họ thậm chí còn không biết mình đang sống với HIV. Dù ngày càng có nhiều bằng chứng về việc các quốc gia cần tập trung vào những hoạt động thực sự có tác động đến dịch HIV của mình, một số quốc gia vẫn chưa xây dựng chương trình phòng chống HIV ưu tiên cho những nhóm có nguy cơ lây nhiễm cao nhất. Ở nhiều quốc gia, các nhóm như những người tiêm chích ma túy, nam có quan hệ tình dục đồng giới, những người bán dâm, tù nhân và những người di cư vẫn còn chưa tiếp cận được tới các dịch vụ dự phòng lây nhiễm và điều trị HIV.Mặc dù các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã được cải thiện và ngăn chặn được khoảng 350 000 ca nhiễm mới ở trẻ em, vẫn còn khoảng 3,4 triệu trẻ em đang sống với HIV – và nhiều em trong số này chưa được điều trị. Năm 2010, cứ bốn trẻ em cần được điều trị HIV ở các quốc gia có thu nhập ở mức thấp và trung bình thì chỉ có khoảng một em được điều trị, trong khi ở người lớn tỷ lệ là một trên hai. “Trong khi điều trị, chăm sóc và hỗ trợ dành cho người lớn đã đạt được nhiều thành tựu thì chúng ta thấy rằng tiến độ mở rộng các chương trình này cho trẻ em chậm hơn nhiều,” Bà Lotta Sylwander, Trưởng đại diện UNICEF Việt Nam nhận xét. “Kết quả của các chương trình chăm sóc và hỗ trợ cho trẻ em chịu ảnh hưởng bởi HIV và AIDS còn kém. Chúng ta cần bảo đảm rằng, thông qua việc phối hợp hành động nhịp nhàng và xây dựng các chiến lược hướng tới sự công bằng ở Việt Nam, trẻ em cũng được tiếp cận tới dịch vụ tốt như người lớn.” Duy trì ứng phó với HIV bền vững trong 10 năm tới Các quốc gia, trong đó có Việt Nam đã đạt được hiệu quả đáng kể với các chương trình phòng chống HIV. Tính hiệu quả và hiệu suất được nâng cao này được khuyến khích hơn nữa với Điều trị 2.0 - một sáng kiến phối hợp của WHO và UNAIDS ra đời năm 2010 và đang được thử nghiệm tại Việt Nam. Điều trị 2.0 nhằm cung cấp các công cụ xét nghiệm đơn giản hơn, rẻ tiền hơn và điều trị HIV giản tiện hơn, trong đó các dịch vụ được phân cấp tới tuyến xã và được cộng đồng hỗ trợ thực hiện. WHO, UNAIDS và UNICEF đã đưa ra sáng kiến loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con nhằm loại bỏ các ca nhiễm mới ở trẻ em vào năm 2015 và cứu sống người mẹ.Chiến lược toàn cầu về HIV/AIDS dành cho ngành y tế giai đoạn 2011-2015 của WHO, được Đại hội đồng y tế thế giới thông qua vào tháng 5/2011 nêu bật vai trò quan trọng của việc duy trì các nỗ lực nhằm tối ưu hóa tác dụng của điều trị và dự phòng lây nhiễm “kết hợp” – nghĩa là sử dụng một loạt các biện pháp khác nhau để giảm nguy cơ lây nhiễm HIV cho những người có nguy cơ lây nhiễm cao.“Báo cáo về ứng phó toàn cầu với HIV/AIDS” năm 2011 là một bản báo cáo toàn diện cả về dịch tễ học và tiến độ thực hiện tiếp cận tới các dịch vụ về HIV trên toàn cầu cũng như ở từng khu vực và từng quốc gia. Bản báo cáo do WHO, UNAIDS, UNICEF cùng phối hợp xây dựng với sự tham gia của các đối tác ở cấp quốc gia và quốc tế.