Cần Thơ, một trung tâm của đồng bằng sông Cửu Long, là một trong những thành phố đầu tiên trên cả nước thực hiện xét nghiệm dựa vào cộng đồng các bệnh HIV (vi rút suy gây suy giảm miễn dịch ở người), HCV (viêm gan vi rút C) và giang mai, bao gồm cả tiếp cận viên thực hiện, tự xét nghiệm và dịch vụ thông báo đối tác. Từ ngày 15 đến ngày 17 tháng 5 năm 2019, Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS Cần Thơ tại Việt Nam đã đón tiếp đoàn tham quan học tập đến từ Indonesia. Chuyến tham quan được thực hiện bởi sự hợp tác giữa Văn phòng khu vực của Tổ chức Y tế Thế giới khu vực Đông Nam Á và khu vực Tây Thái Bình Dương, cũng như Văn phòng đại diện của Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam và Indonesia.
Đoàn Indonesia gồm bác sĩ Hellen Dewi Prameswari – Bộ Y tế Indonesia, Bác sĩ Rasmah Doleng Syarifuddin-Chương trình HIV&STI cấp tỉnh, ông Rachman Rahim – nhóm bạn giúp bạn cho người sống chung với HIV, ông Andi Muhammad Yusif Ridwan – Quỹ hợp tác chăm sóc Y tế Indonesia và bác sĩ Tiara Nisa – Văn phòng Tổ chức Y tế Thế giới Indonesia. Đoàn đã đến Việt Nam để tìm hiểu mô hình xét nghiệm dựa vào cộng đồng bao gồm cả tự xét nghiệm HIV và dịch vụ thông báo đối tác nhằm cải thiện khả năng tiếp cận xét nghiệm HIV và giang mai, cũng như cải thiện sự kết nối với chăm sóc và điều trị. Năm 2017, độ bao phủ xét nghiệm tại Indonesia là 42% và độ bao phủ điều trị ART chỉ có 14%.
Dự án xét nghiệm dựa vào cộng đồng tại Cần Thơ được thiết kế để đánh giá tính khả thi và hiệu quả của mô hình tự xét nghiệm và xét nghiệm do tiếp cận viên cung cấp nhằm cải thiện độ bao phủ xét nghiệm các bệnh nêu trên trong nhóm quần thể đích và cung cấp thông tin cho việc xây dựng chính sách. Dự án thí điểm được WHO Việt Nam hỗ trợ bắt đầu vào tháng 2 năm 2017 và tập trung vào nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) và nhóm phụ nữ bán dâm (FSWs) tại thành phố Cần Thơ. Dịch vụ xét nghiệm do tiếp cận viên thực hiện, tự xét nghiệm và thông báo cho đối tác được cung cấp bởi các tiếp cận viên là MSM và FSW. Kết quả của dự án cho thấy xét nghiệm dựa vào cộng đồng đã tiếp cận tới nhóm quần thể đích trẻ và “chưa được phát hiện” và kết nối thành công tới dịch vụ chẩn đoán và điều trị. Trong khoảng thời gian từ tháng 2 năm 2017 đến tháng 12 năm 2018, trong số 2,392 khách hàng từ nhóm quần thể đích đã tham gia xét nghiệm HIV, 160 người được chẩn đoán nhiễm HIV (7%) và 154 người (96%) đã được điều trị ARV. Ngoài ra, trong số 901 khách hàng được xét nghiệm giang mai, 71 người (8%) được chẩn đoán mắc giang mai và 64 người (90%) đã được điều trị.
Trong chuyến thăm, Việt Nam đã chia sẻ với đoàn Indonesia về dự án xét nghiệm dựa vào cộng đồng đã được thực hiện như thế nào, và việc đóng góp kết quả của dự án vào xây dựng hướng dẫn quốc gia. Hai đoàn đã thảo luận kỹ về việc lựa chọn các tiếp cận viên, huy động cộng đồng để tiếp cận nhóm quần thể đích và đảm bảo chất lượng dịch vụ. Đoàn Indonesia cũng đã tham gia một buổi xét nghiệm dựa vào cộng đồng tại một quán cà phê vào ngày 15 tháng 5. Chứng kiến các đồng đẳng viên thực hiện xét nghiệm HIV, giang mai và viêm gan C, bao gồm cả tự xét nghiệm HIV, đoàn Indonesia rất ấn tượng về dịch vụ chuyên nghiệp do các bạn đồng đẳng viên đầy tự tin và tận tâm thực hiện.
Bác sĩ Hellen Dewi Prameswari, Cán bộ của chương trình quốc gia về HIV&STI, Bộ Y tế Indonesian đã nói: “Chúng tôi rất ấn tượng về những thành tựu mà Việt Nam và Cần Thơ đã đạt được. Chúng tôi đã học được rất nhiều về xét nghiệm dựa vào cộng đồng, điều này sẽ vô cùng hữu ích cho chúng tôi trong việc vận động chính sách cho mô hình xét nghiệm sáng tạo này và sẽ giúp chúng tôi xây dựng kế hoạch thí điểm ở nước chúng tôi. Mặc dù chúng tôi có thể phải đối mặt với những thách thức khác nhau, chuyến thăm này đã cho chúng tôi bằng chứng mạnh mẽ về tính khả thi và hiệu quả của việc xét nghiệm dựa vào cộng đồng và tiếp cận thành công tới quần thể đích, xét nghiệm và kết nối tới chăm sóc. Bây giờ chúng tôi tin rằng nếu chúng ta trao quyền cho cộng đồng, họ có thể trở thành những người tiên phong”.
“Cần Thơ rất vui mừng được đón tiếp đoàn Indonesia và chia sẻ kinh nghiệm về xét nghiệm dựa vào cộng đồng. Chúng tôi rất tự hào về đội ngũ tiếp cận viên của chúng tôi. Họ là những người cam kết, nhiệt tình và có kỹ năng trong việc cung cấp dịch vụ xét nghiệm và kết nối với điều trị cho cộng đồng của họ. Xét nghiệm dựa vào cộng đồng đã góp phần có ý nghĩa vào việc đạt mục tiêu 90 đầu tiên và 90 thứ hai ở Cần Thơ. Chúng tôi hy vọng rằng kinh nghiệm của chúng tôi sẽ có ích cho các bạn Indonesia trong việc tăng độ bao phủ về xét nghiệm và điều trị”, BS Nguyễn Danh Lam, Phó GĐ Trung tâm PC AIDS Cần Thơ phát biểu tại buổi kết thúc cuộc họp.
