Nhân dịp ngày Viêm gan Thế giới (28 Tháng Bảy), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đang thúc giục các chính phủ hành động chống lại năm loại virus viêm gan có thể gây ra nhiều bệnh gan nặng và dẫn đến 1,4 triệu ca tử vong mỗi năm. Trong số các loại virus này, đáng chú ý nhất là virus viêm gan B và C có thể gây ra bệnh mạn tính và nguy hiểm như ung thư gan và xơ gan. Thêm vào đó mắc những căn bệnh này có thể làm cho hàng trăm triệu người trên toàn cầu mất thu nhập và phải trả chi phí điều trị cao.
“Cuộc chiến chống lại viêm gan là một lĩnh vực ưu tiên của y tế công cộng”, BS Shin Young-soo, Giám đốc Khu vực Tây Thái Bình Dương nói, “Các chính phủ và các nhà lãnh đạo y tế cần phải mở rộng các can thiệp có hiệu quả, xây dựng các phương pháp tiếp cận mới và huy động nguồn lực cần thiết để giải guyết thích đáng gánh nặng cũng như các thách thức do bệnh viêm gan gây nên”
Ở Việt Nam, ước tính khoảng 8,6 triệu người đang bị nhiễm virus viêm gan B mạn tính. Ung thư gan là một trong những nguyên nhân hang đầu gây tử vong ở nam giới. Đặc biệt, người tiêm chích ma túy có tỷ lệ hiện mắc virus viêm gan C rất cao, có thể tới 98.5%.
Viêm gan virus là một nhóm các bệnh nhiễm trùng gây viêm gan. Có năm loại virus viêm gan chính – A, B, C, D và E – gây ảnh hưởng tới hàng trăm triệu người trên thế giới. Chỉ có virus viêm gan B và C có thể gây nhiễm trùng mạn tính. Ước tính khoảng 500 triệu người đang bị nhiễm virus viêm gan B hoặc C mạn tính. Khoảng một triệu người chết hàng năm (chiếm khoảng 2,7% tổng số ca tử vong) do các nguyên nhân liên quan đến viêm gan mà thường gặp nhất là xơ gan và ung thư gan do nhiễm virus viêm gan B và C.
Đường lây truyền của các loại virus viêm gan khác nhau là không giống nhau. Viêm gan B, C và D là do lây nhiễm qua máu của người nhiễm và viêm gan B và C còn có thể lây qua quan hệ tình dục không an toàn. Virus viêm gan A và E được lây truyền qua thức ăn và nước uống bị nhiễm khuẩn.
Nhìn chung bệnh viêm gan virus là có thể dự phòng, điều trị và có thể chữa khỏi. Những người có nguy cơ nhiễm virus viêm gan B và C cao có thể bảo vệ họ và những người khác nếu biết được tình trạng nhiễm virus viêm gan của họ. Hầu hết các ca nhiễm virus viêm gan B mạn tính là do lây nhiễm trong quá trình sinh hoặc trong giai đoạn đầu của thời thơ ấu. Sự lây nhiễm này có thể phòng được bằng tiêm vacxin sau sinh và ít nhất 2 liều nữa sau đó. Những liều vacxin này làm giảm một cách hiệu quả nguy cơ bị nhiễm virus viêm gan B mạn tính của trẻ sau này.
Ở Việt Nam, tiêm chủng vacxin viêm gan B thường quy đã được triển khai 10 năm nay. Năm 2011, 55% trẻ sơ sinh được tiêm vacxin viêm gan B sau sinh và tỷ lệ bao phủ của tiêm 3 liều đạt tới 95%. Kết quả là tỷ lệ nhiễm virus viêm gan B ở trẻ dưới 5 tuổi tại Việt Nam đã giảm xuống còn khoảng 2%, theo điều tra năm 2011. Việt Nam đang tiến tới mục tiêu khống chế nhiễm virus viêm gan B xuống còn dưới 1% ở trẻ dưới 5 tuổi vào năm 2017.
Để giảm nguy cơ nhiễm virus viêm gan C cần tránh tiêm không an toàn và cải thiện thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện và thúc đẩy an toàn truyền máu. Chương trình can thiệp giảm hại giúp dự phòng nhiễm HIV cho người tiêm chích ma túy như phân phối bơm kim tiêm, bao cao su cũng rất quan trọng trong dự phòng lây nhiễm virus viêm gan C.
Hiện nay, Tổ chức Y tế Thế giới đang xây dựng hướng dẫn toàn cầu về sàng lọc, chăm sóc và điều trị viêm gan C. Hướng dẫn này được mong muốn là sẽ thúc đẩy việc điều trị viêm gan C. Thuốc viêm gan hiện cũng đã được đưa vào Danh mục Thuốc Thiết yếu của WHO và các quốc gia đang được khuyến khích áp dụng. Đồng thời thuốc viêm gan cần phải trở nên dễ tiếp cận hơn và với giá phải chăng.
References
Leandro Sereno, Fabio Mesquita, Masaya Kato, David Jacka, Thi Thuy Van Nguyen, and Thien Nga Nguyen. “Epidemiology, Responses, and Way Forward: The Silent Epidemic of Viral Hepatitis and HIV Coinfection in Vietnam” Journal of the International Association of Physicians in AIDS Care. Abstract available at http://jia.sagepub.com/content/early/2012/07/24/1545109712453939.abstract
Nguyen VTT, Law MG, Dore MG. An enormous HBV-related liver disease burden projected in Vietnam by 2025. Liver International 2008, 28:525-531. Abstract available at : http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18266635