Việt Nam đã có những kết quả đáng khích lệ trong đối phó với lao kháng đa thuốc (MDR-TB) như ví dụ về trường hợp một phụ nữ trẻ ở miền Bắc Việt Nam cho thấy.
“Tôi thấy đầu tiên đau ở phía bả vai, sau đó thấy khó thở và đau ngực,” chị Thanh là một người vợ và cũng là một người mẹ 24 tuổi nói như vậy khi chị mô tả những triệu chứng lao ban đầu. Chị được chẩn đoán năm ngoái tại trạm y tế xã ở gần nhà của mình tại một tỉnh miền Bắc Việt Nam, và chị đã bắt đầu dùng thuốc ngay. Nhưng sau 8 tháng dùng thuốc kháng lao, sức khỏe của chị không thấy tiến triển. Thuốc không có tác dụng hiệu quả và chị mất dần hy vọng được chữa khỏi.
Sau đó bác sĩ đã chuyển chị đến Bệnh viện Phổi Hà Nội cách xa nhà 35 km và bệnh viện có một đơn vị mới được tân trang lại để điều trị các ca bệnh nghi ngờ lao kháng đa thuốc (MDR-TB). Hai tháng sau, chị Thanh đáp ứng điều trị tốt và chị thấy lạc quan về việc được trở về nhà sau một liệu trình điều trị 18-24 tháng với người chăm sóc chính là chồng mình.
Vấn đề Kháng thuốc chống Lao
Lao đa kháng thuốc là một dạng lao dễ gây tử vong, khó điều trị và kháng lại phần lớn các thuốc chống lao có hiệu lực mạnh nhất như isoniazid và rifampicin. Kháng thuốc chống lao có thể xảy ra khi bác sĩ không chỉ định các phác đồ điều trị phù hợp hoặc khi bệnh nhân sử dụng sai hoặc quản lý tồi thuốc chống lao, ví dụ như không hoàn thành đầy đủ việc điều trị. Nó cũng có thể xảy ra nếu thuốc có chất lượng tồi.
Đầu tư cho dịch vụ y tế để kiểm soát Lao kháng đa thuốc
Việt Nam là một trong số 27 nước trên thế giới có gánh nặng lao đa kháng thuốc cao.
“Việt Nam đã cam kết chống bệnh Lao và tỷ lệ điều trị thành công liên tục cao – vượt trên 90% đối với các ca được báo cáo” Tiến sĩ Takeshi Kasai, đại diện của TCYTTG (WHO) ở Việt Nam nói.
“Nhưng sự lan tràn Lao đa kháng thuốc liên tiếp có thể thay đổi toàn bộ việc này. Nếu chúng ta không đầu tư vào các dịch vụ y tế ở tất cả các tuyến để đối phó với thách thức kháng thuốc thì chúng ta sẽ có một vấn đề trở ngại lớn hơn nhiều phải đối phó sau này” ông nói.
Việt Nam đang từng bước thiết lập phòng xét nghiệm đạt tiêu chuẩn vàng, vấn đề lâm sàng, mua sắm thuốc, lập kế hoạch và giám sát dịch vụ để tiếp cận và kiểm soát tốt hơn Lao đa kháng thuốc.
“Phải mất 4 năm để tăng cường năng lực kỹ thuật, xây dựng cơ sở vật chất và tài chính để triển khai các dịch vụ, và hiện nay chúng ta đang thấy các kết quả đạt được như ở Bệnh viện Phổi Hà Nội,” Tiến sĩ Cornelia Hennig, từ Bộ phận “Ngăn chặn bệnh Lao của TCYTTG (WHO’s Stop TB) tại Hà Nội nói.
Lắp đặt các thiết bị chẩn đoán mới có thể xét nghiệm bệnh nhân Lao và kháng rifampicin chỉ trong vòng 100 phút (như máy Xpert MTB/RIF) là một “bước tiến xa có chất lượng” Bà Hennig nói.
Hỗ trợ chuyên môn từ TCYTTG và các đối tác cũng như tài chính từ Quỹ Toàn cầu Phòng chống AIDS, Lao và Sốt rét và của Cơ quan Phát triển Quốc tế của Hoa Kỳ đóng vai trò quan trọng cho tiến bộ này.
Các cơ sở điều trị Lao đa kháng thuốc có những kết quả đáng khích lệ
Cho đến nay có 2 bệnh nhân đã được chữa khỏi tại bệnh viện và 75 bệnh nhân đang được điều trị.
Bệnh viện là một trong 10 cơ sở điều trị Lao đa kháng thuốc trong toàn quốc. Nhân viên của các bệnh viện khác nhau thường xuyên chia sẻ các bài học kinh nghiệm bằng hội chẩn qua truyền hình để đảm bảo chất lượng quản lý bệnh nhân.
“Công việc khó khăn nhất của tôi là kiểm soát nhiễm khuẩn, đào tạo nhân viên và đảm bảo rằng có sẵn trang thiết bị để giảm thiểu nguy cơ rủi ro,” Bác sĩ Lê Minh Hòa, Trưởng đơn vị điều trị Lao đa kháng thuốc của Bệnh viện nói. “Nỗ lực thì cao nhưng cũng phải có phần thưởng cá nhân xứng đáng” nữ bác sĩ giải thích.
“Trước đây đã không có cơ hội cho các bệnh nhân này nhưng bây giờ chúng tôi thấy mọi người có điều kiện hơn. Các kết quả đã khích lệ chúng tôi,” chị nói.
Chị Thanh đã dành hàng ngày để đọc sách báo, nghỉ ngơi tại giường bệnh và chờ gia đình đến thăm hàng tuần. Khi nghe rằng chị có thể sớm được trở về nhà, đôi mắt chị sáng bừng lên.
Chồng chị đã được xét nghiệm âm tính Lao và đứa con trai nhỏ của chị cũng sẽ sớm được xét nghiệm. Chị đã tăng được 3 kg và thở dễ dàng hơn. Bệnh viện mong rằng với việc điều trị hiện tại thì chị sẽ sớm không còn lây nhiễm nữa.
Nhìn chung, các bệnh nhân được điều trị tại nhà hoặc trong cộng đồng có sự hỗ trợ dành cho bệnh nhân điều trị ngoại trú càng sớm càng tốt.
Việt Nam cam kết có một chương trình Lao quốc gia mạnh mẽ nhưng hỗ trợ quốc tế cũng sẽ quan trọng để duy trì những gì đã được xây dựng để chẩn đoán và chữa khỏi cho các bệnh nhân này và ngăn chặn sự lan truyền tiếp tục của Lao đa kháng thuốc.