Đuối nước hoàn toàn có thể phòng tránh được. Mặc dù vậy, mỗi năm trên toàn cầu vẫn có hàng trăm nghìn người thiệt mạng do đuối nước. Năm 2019, một phần ba số ca tử vong do đuối nước trên thế giới xảy ra ở Khu vực Tây Thái Bình Dương, theo phân vùng của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). 20% số trường hợp tử vong này là trẻ em dưới 15 tuổi. Ở Việt Nam, khoảng 2.000 trẻ em tử vong do đuối nước mỗi năm.
Với anh Mai Văn Chuyền, giáo viên giáo dục thể chất ở tỉnh Đắk Lắk, Việt Nam, con số thống kê này quá chân thực. “Từ năm 2016 đến năm 2021, hơn 420 trẻ em đã chết đuối ở tỉnh chúng tôi”, anh nói. “Con số này tương ứng với sĩ số của một trường tiểu học”.
Địa phương nơi anh Chuyền sinh sống có hệ thống đập chứa nươc và sông, suối rất nhiều. Anh Chuyền thấy rằng mình cần phải làm điều gì đó để ngăn ngừa có thêm trẻ tử vong do đuối nước. Anh Chuyền muốn dạy các em tập bơi nhưng gặp phải nhiều trở ngại. “Địa phương tôi công tác có nhiều điều kiện kinh tế xã hội khó khăn,” anh giải thích. “Tại những buôn làng thì không có bể bơi đạt chuẩn để dạy cho các em. Trẻ em ở vùng sâu vùng xa cũng không có điều kiện để đến các trung tâm thị trấn, huyện để tham gia các khóa học bơi với nhiều chi phí”.
Chính vì thế, anh Chuyền quyết định mình sẽ mang bể bơi đến cho các em. Với sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và cộng đồng, anh đi khắp nơi trong huyện trên một chiếc xe kéo chở chiếc bể bơi di động ở đằng sau. “Tôi hướng dẫn cho các em những kỹ năng xử lý dưới nước cơ bản, như là thở dưới nước, đi lại trong nước, chơi những trò chơi ở dưới nước”, anh kể. “Điều đó giúp cho các em thêm động lực khi tham gia học tập”.
Anh Mai Văn Chuyền hướng dẫn các em học sinh khởi động trước khi vào bài học bơi. Ảnh: WHO/Ho Chi Cuong.
Phòng chống đuối nước còn có nghĩa huy động cả cộng đồng vào cùng chung tay. “Triển khai chương trình dạy bơi, tôi đã nhận được sự e ngại của bố mẹ các em. Bởi vì việc tôi làm là hoàn toàn miễn phí, họ không tin đó là sự thật”. Anh Chuyền đã đến vận động các gia đình và tổ chức những buổi nói chuyện ở cộng đồng, giải thích về tầm quan trọng của việc học bơi và chia sẻ thông tin với phụ huynh về phòng chống đuối nước. “Giúp cho phụ huynh có thêm kiến thức để họ trang bị cho con cái của mình trong công tác phòng chống đuối nước”, anh kể lại.
Tuy nhiên, không phải nơi nào cũng có những người như thầy Chuyền trong công cuộc phòng chống đuối nước. Theo Báo cáo Khu vực Tây Thái Bình Dương về Đuối nước, số trẻ em dưới 15 tuổi tử vong do đuối nước còn cao hơn số trẻ tử vong do bệnh lao, HIV/AIDS, suy dinh dưỡng, bệnh sởi, viêm màng não, bệnh hô hấp, viêm gan, số rét và sốt xuất huyết cộng lại.
Từ năm 2016 đến năm 2020, hơn 8,5 triệu trẻ em trong độ tuổi đi học đã được học các kỹ năng an toàn ở dưới nước – và số lượng trẻ chết đuối đã giảm đi trung bình 100 em mỗi năm. Chương trình phòng, chống tai nạn, thương tích trẻ em của Việt Nam đặt mục tiêu giảm 10% số trẻ em bị tử vong do đuối nước, trong khoảng từ năm 2020 đến 2025.
WHO, cùng các đối tác, bao gồm Tổ chức Bloomberg Philanthropies và Global Health Advocacy Incubator (GHAI), đã đồng hành cùng chính phủ Việt Nam để xây dựng các hướng dẫn chuyên môn, thiết thực về phòng, chống đuối nước, xây dựng và nâng cao năng lực nhân sự ở các tỉnh, thành để tổ chức các lớp học bơi và kỹ năng an toàn trong môi trường nước, cũng như thực hiện các chiến dịch nâng cao nhận thức xã hội về phòng, chống đuối nước ở trẻ em.
Trưởng Đại diện của WHO tại Việt Nam, Tiến sĩ Angela Pratt cho biết, “Việt Nam đã đạt được những thành tựu rất đáng kể trong việc giảm tỷ lệ tử vong, nhưng tỉ lệ giảm đã chậm lại trong những năm gần đây – và vẫn còn quá nhiều trẻ em bị tử vong vì đuối nước”.
“Trên thế giới, đã có nhiều bằng chứng cho thấy các biện pháp hiệu quả trong việc giảm thiểu số trẻ đuối nước và giúp cứu mạng các em. Việt Nam đã đầu tư nguồn lực vào việc dạy kỹ năng an toàn trong môi trường nước cho trẻ em. Chúng ta cần phải nhân rộng các mô hình có hiệu quả trong việc phòng, chống đuối nước ở trẻ em như mô hình dạy học của thầy Chuyền. Đây là những biện pháp can thiệp có chi phí thấp, có thể làm giảm đáng kể nguy cơ đuối nước và cứu sống nhiều trẻ em.”
“Chúng tôi cũng mong muốn thấy được nhiều tích hợp hơn nữa trong các chính sách về phòng, chống đuối nước ở trẻ em vào các điều luật và chính sách liên quan, đồng thời đầu tư thêm nguồn lực vào phúc lợi cho trẻ, bao gồm cả các sáng kiến về phòng chống đuối nước”.
“Cuối cùng, chúng ta cần đẩy mạnh truyền thông để nâng cao nhận thức cộng đồng về việc ngăn ngừa đuối nước ở trẻ em và nâng cao kỹ năng của cả phụ huynh và trẻ”.
Vẫn còn nhiều điều cần làm hơn nữa để có thể giảm thiểu số trường hợp tử vong do đuối nước ở trong Khu vực Tây Thái Bình Dương. Qua hoạt động của mình, anh Chuyền đã dạy bơi được cho hơn 400 trẻ, và anh hy vọng có thể góp chút gió để tạo nên những cơn sóng lớn hơn giúp làm thay đổi tình hình. “Tôi mong rằng các em học sinh mà tôi đã giúp đỡ sẽ làm nhiều việc có ý nghĩa và đóng vai trò thúc đẩy, góp phần vào sự thay đổi của cộng đồng khi các em lớn lên. Mong rằng, trong số các em, sẽ có những nhân tố bắt đầu và tiếp tục những hành trình tương tự như của tôi”.