Gần một nửa các cơ sở y tế ở Việt Nam không có nguồn cung cấp nước sạch ổn định. Đây vốn là điều kiện cần thiết để đảm bảo công tác chăm sóc sức khỏe một cách an toàn. Tình trạng biến đổi khí hậu làm gia tăng các rủi ro này, do nguồn cung cấp nước hiện có ngày càng trở nên thiếu an toàn và bất ổn. Tại tỉnh Vĩnh Long ở Đồng bằng sông Cửu Long, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã giúp một bệnh viện nâng cấp nguồn cung cấp nước, tiết kiệm tiền điện bên cạnh nhiều hoạt động khác, nhằm phục vụ cộng đồng tốt hơn và an toàn hơn.
/countries/viet-nam/cu-lao-minh-hospital.jpg?sfvrsn=2edc3c02_4&Status=Master "Cu-Lao-Minh-Hospital")
Nhờ những cải thiện do WHO hỗ trợ, Bệnh viện Cù Lao Minh hiện có thể điều trị cho nhiều hơn tới 50% lượng bệnh nhân mỗi ngày. Photo: WHO Viet Nam
Khu vực Cù Lao Minh thuộc tỉnh Vĩnh Long (trước đây là tỉnh Bến Tre) nằm cách Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 100km về phía Tây Nam. Hàng ngày, bệnh viện điều trị cho 400 bệnh nhân nội trú và ít nhất 1.000 bệnh nhân ngoại trú, trong khu vực có khoảng 500.000 người sinh sống, trong đó đa số làm nghề nông.
Mục tiêu cao nhất của bệnh viện là trở thành một bệnh viện xanh, sạch và đẹp.
Tuy nhiên, do nằm ở Đồng bằng sông Cửu Long, vấn đề nhiễm mặn hay xâm nhập mặn là một thách thức lớn với bệnh viện. Biến đổi khí hậu, cùng với khó khăn trong quản lý lưu lượng nước và lòng sông, đang làm trầm trọng thêm vấn đề này. Mực nước biển dâng lên kết hợp với sự thay đổi của các hình thái mưa, dẫn đến tình trạng hạn hán và lũ lụt.
/countries/viet-nam/dr-tuoi---clm-2.jpg?sfvrsn=72f506d2_4&Status=Master "Dr-Tuoi---CLM-2")
Giám đốc Bệnh viện Cù Lao Minh, Bác sĩ Ngô Văn Tươi, cho biết việc cải thiện nguồn cung và chất lượng nước đã giúp giảm tỷ lệ nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh và các bệnh nhân khác, đồng thời tăng số lượng bệnh nhân mà bệnh viện có thể chăm sóc. Photo: WHO Viet Nam
Giám đốc Bệnh viện Cù Lao Minh, Bác sĩ Ngô Văn Tuôi, cho biết nước sạch là yếu tố then chốt để ngăn ngừa nhiễm trùng và giữ an toàn cho bệnh nhân, nhân viên, người nhà người bệnh và cộng đồng.
Trong đợt hạn hán năm 2016, nhân viên bệnh viện nhận thấy nguồn nước từ sông Mỏ Cày, bắt nguồn từ sông Mê Kông, ngày càng mặn hơn, điều này đặc biệt đáng lo ngại với làn da mỏng manh và nhạy cảm của trẻ sơ sinh.
"Chúng tôi cần nước sạch khi chăm sóc bệnh nhân, đặc biệt là trẻ sơ sinh, các em có làn da non nớt và còn mỏng. Nước mặn ảnh hướng đến da của em bé."
/countries/viet-nam/dr-nghi---clm-2.jpg?sfvrsn=faae7321_4&Status=Master "Dr-Nghi---CLM-2")
Bác sĩ Nguyễn Phương Nghi, Phó Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp của Bệnh viện Cù Lao Minh, cho biết trước đây, nước mặn khiến việc làm sạch và bảo dưỡng dụng cụ y tế trở nên khó khăn hơn. Photo: WHO Viet Nam
Bác sĩ Nguyễn Phương Nghi, Phó Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp, cho biết vấn đề nước mặn thách thức công tác vệ sinh thiết bị y tế.
"Việc làm vệ sinh các dụng cụ y tế rất khó khăn. Chúng ta không thể làm vệ sinh như mong muốn. Và chúng cũng dễ bị gỉ sét hoặc hư hỏng. Thiết bị không sử dụng được lâu dài."
Tăng cường y tế thông qua khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu
Gần một nửa số cơ sở y tế ở Việt Nam không có nguồn cung cấp nước sạch cơ bản và ổn định, theo Báo cáo Tiến độ Toàn cầu về Chương trình Nước sạch và Vệ sinh (WASH) trong các cơ sở y tế scủa WHO. Nguồn cung cấp nước sạch đầy đủ là yếu tố thiết yếu để đảm bảo chất lượng công tác y tế. Dù đối mặt với nhiều nguy cơ do biến đổi khí hậu gây ra, bệnh viện còn thiếu hệ thống điện dự phòng, hệ thống làm mát và cơ sở vật chất có khả năng đối phó với các cú sốc khí hậu. Điều này đặc biệt rõ ràng trong các đợt nắng nóng, lũ lụt và bão.
Để giúp các cơ sở y tế cải thiện khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, WHO đã làm việc với Cục Phòng bệnh Việt Nam (trước đây là Cục Quản lý Môi trường Y tế thuộc Bộ Y tế, VIHEMA) từ năm 2021, để thí điểm ba mô hình về Cơ sở y tế Chống chịu Biến đổi Khí hậu và bền vững môi trường (CRESHCF) theo khung thực hành toàn cầu của WHO. Bệnh viện Cù Lao Minh là một trong ba cơ sở thí điểm mô hình này. Các mô hình thí điểm tập trung vào 4 yếu tố: lực lượng nhân sự y tế; nước sạch, vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân và quản lý chất thải y tế; năng lượng tái tạo; và cơ sở hạ tầng, công nghệ và sản phẩm.
Tại Bệnh viện Cù Lao Minh, WHO đã tài trợ lắp đặt hệ thống lọc khử muối; hỗ trợ nâng cao năng lực cho các nhân sự y tế chủ chốt để vận hành hệ thống lọc và xét nghiệm nước nhằm phát hiện mầm bệnh, từ đó ngăn ngừa nhiễm trùng trong công tác y tế; cải thiện các điều kiện nhà vệ sinh và thực hành rửa tay của bệnh nhân và cán bộ y tế; giúp kết nối với khu vực tư nhân để lắp đặt các tấm pin mặt trời nhằm cung cấp năng lượng cho hệ thống lọc nước và các dịch vụ thiết yếu khác, đảm bảo nguồn năng lượng bền vững và bình ổn.
Kể từ năm 2021, hệ thống lọc nước mặn đã được lắp đặt, có khả năng hoạt động 12 giờ mỗi ngày và lọc sạch 1000 lít nước mỗi giờ – đủ cho nhu cầu của bệnh viện. Với nguồn nước được lọc mặn, việc hấp tiệt trùng dụng cụ y tế trở nên dễ dàng hơn.
Bác sĩ Tuôi cho biết, những thay đổi này đã làm giảm tỷ lệ nhiễm trùng ở trẻ sơ sinh và người lớn. Đồng thời, các cơ sở sạch sẽ hơn đã thu hút nhiều bệnh nhân hơn, nhiều người trước đây có thể phải chuyển đến các bệnh viện tuyến trên.
"Vệ sinh của bệnh viện cải thiện hơn rất nhiều so với trước đây."
"Điều này cũng đã thu hút bệnh nhân. Số lượng khám ngoại trú đã tăng lên rất nhiều. Trước đây, mỗi ngày bệnh viện chỉ đón khoảng 1000 người. Bây giờ, đôi khi số lượng bệnh nhân lên tới 1.500 người mỗi ngày."
"Bệnh nhân ở đây cũng rất hài lòng với nhà vệ sinh sạch sẽ hơn so với trước."
/countries/viet-nam/mrs-huynh-thi-lien---1974.jpg?sfvrsn=c2176424_4&Status=Master "Mrs-Huynh-Thi-Lien---1974")
Bệnh nhân tiểu đường Huỳnh Thị Liên, 51 tuổi, chia sẻ nhà bà bị thiếu nước nhưng bệnh viện luôn có đủ nước và sạch sẽ. Photo: WHO Viet Nam
Bà Huỳnh Thị Liên, 51 tuổi, bệnh nhân tiểu đường - một căn bệnh không lây nhiễm (NCD) phổ biến, đã khám ngoại trú tại bệnh viện từ 8 năm nay để theo dõi tình trạng bệnh của mình.
"Ở nhà có thể bị hạn hán và thiếu nước, nhưng bệnh viện cung cấp mọi thứ bệnh nhân cần. Bệnh viện không bị cắt nước. Không thiếu thứ gì. Nguồn nước vẫn bình thường và dồi dào."
"Bệnh viện rất sạch sẽ," bà nói thêm.
Tiền tiết kiệm từ năng lượng mặt trời được đầu tư để nâng cao chất lượng
Bác sĩ Tuôi cho biết, việc sử dụng năng lượng mặt trời và khuyến khích nhân viên tiết kiệm điện, chẳng hạn như tắt điều hòa 30 phút trước khi hết giờ làm, đã giúp bệnh viện tiết kiệm 20% chi phí năng lượng.
"Số tiền tích lũy được sau đó có thể dùng để trả lương cao hơn cho nhân viên, đầu tư vào thiết bị y tế và nâng cấp trang thiết bị để cải thiện chất lượng dịch vụ. Mục đích là để cải thiện chất lượng dịch vụ, công tác ngày càng tốt hơn để tạo được niềm tin cho người bệnh, thu hút họ sẽ đến khám chữa bệnh. Nếu muốn cải thiện chất lượng dịch vụ, chúng tôi phải đầu tư đồng bộ vào cả nhân lực có chuyên môn và cả thiết bị y tế."
Theo bác sĩ Tuôi, những lợi ích của việc chăm sóc sức khỏe chất lượng tại địa phương là rất lớn, đặc biệt đối với những nông dân có thu nhập thấp trong khu vực bệnh viện phụ trách.
"Bệnh nhân ở đây là nông dân và tương đối nghèo. Tình hình của người dân rất khó khăn."
Người dân phụ thuộc nhiều nhất vào cơ sở chăm sóc sức khỏe ở gần nơi sinh sống, khởi đầu từ các trạm y tế xã - vốn có nhiệm vụ triển khai công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu và y tế công cộng. Tất cả các cơ sở y tế tuyến cơ sở đều cần có nguồn nước sạch và đầy đủ. Tuy nhiên, khi người dân cần chăm sóc chuyên sâu hơn hoặc mắc các bệnh nghiêm trọng, có bệnh viện gần khu vực sinh sống là rất quan trọng.
“Được chữa trị ở gần nhà hơn, người dân có thể tránh tiêu tốn thêm các chi phí đi lại, ăn uống và chỗ ở khi phải điều trị tại các bệnh viện tuyến trên. Nếu bệnh viện gần nhà, người nhà bệnh nhân có thể dễ dàng chăm sóc người bệnh hơn, đồng thời có thể phụ giúp việc nhà. Còn nếu phải lên bệnh viện tuyến tỉnh, thì không thể làm được những điều đó. Vì vậy, tôi nghĩ rằng nếu người dân được điều trị tại cơ sở y tế gần nhà hơn thì sẽ tốt hơn rất nhiều,” ông nói.
Thống nhất với mục tiêu y tế chung của toàn quốc
Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc phát triển hạ tầng y tế có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và giảm phát thải carbon của hệ thống y tế, cũng như tăng cường y tế tuyến cơ sở thông qua việc chuyển đổi hệ thống y tế xã.
Bộ Y tế Việt Nam đã tham gia Liên minh Hành động Chuyển đổi vì Khí hậu và Y tế (ATACH) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) sau Hội nghị COP26, nhằm hỗ trợ hệ thống y tế đóng góp vào mục tiêu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của quốc gia. Việt Nam hiện là thành viên của Ban Chỉ đạo ATACH, đại diện cho khu vực Tây Thái Bình Dương.
/countries/viet-nam/who---ben-tre.jpg?sfvrsn=7dd4cc19_4&Status=Master "WHO---Ben-Tre")
Trưởng Đại diện WHO, Tiến sĩ Angela Pratt (ở giữa), cùng với Cán bộ Chương trình Quốc gia của WHO Tôn Tuấn Nghĩa (bên trái) và đội ngũ bệnh viện, cho biết việc nâng cao khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững về môi trường giúp các cơ sở y tế cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe an toàn hơn cho cộng đồng. Photo: WHO Viet Nam
Khi đến thăm Bệnh viện Cù Lao Minh, Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, Tiến sĩ Angela Pratt cho biết: “Chúng ta biết rằng không thể cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe một cách an toàn nếu các cơ sở y tế không có nguồn nước sạch ổn định. Tuy nhiên, việc đảm bảo nguồn nước sạch tại các cơ sở y tế ngày càng trở nên khó khăn hơn do biến đổi khí hậu.
“Đây chính là lý do công việc này rất quan trọng. Dự án này không chỉ giúp tăng cường khả năng của các bệnh viện như Bệnh viện Cù Lao Minh trong việc cung cấp dịch vụ y tế an toàn, bất chấp tác động của biến đổi khí hậu. Những kinh nghiệm từ dự án thí điểm này còn có thể trở thành hình mẫu để truyền cảm hứng và định hướng cho các lãnh đạo bệnh viện trên khắp Việt Nam, nhằm thực hiện những thay đổi để duy trì cung cấp dịch vụ y tế an toàn,” bà cho biết.
“Mục tiêu của chúng tôi là rút ra bài học từ những cải tiến tại bệnh viện này và nhân rộng ra toàn quốc.”
“Những kinh nghiệm này sẽ được đưa vào các hướng dẫn mà Chính phủ Việt Nam đang xây dựng, với sự hỗ trợ kỹ thuật từ WHO và sự hỗ trợ từ Chính phủ Australia, nhằm tăng cường khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu cho các bệnh viện trên toàn quốc. Điều này cũng sẽ góp phần vào các cam kết quốc gia và quốc tế của Việt Nam về biến đổi khí hậu và phát triển bền vững.”
Kêu gọi các nguồn đầu tư
Tiến sĩ Pratt kêu gọi Chính phủ và các đối tác phát triển hãy tăng cường đầu tư cho hệ thống y tế có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu và thân thiện với môi trường.
“Thật tuyệt vời khi thấy rằng một khoản đầu tư tài chính tương đối nhỏ lại tạo ra tác động lớn. Nguy cơ nhiễm trùng đã giảm, chất lượng dịch vụ được cải thiện, và giám đốc bệnh viện cho tôi biết bệnh nhân hài lòng hơn rất, rất nhiều.
“Tài chính sẽ đóng vai trò then chốt để duy trì những tác động tích cực này – và nhân rộng ra các bệnh viện khác trên toàn quốc.”
Mặc dù ảnh hưởng của biến đổi khí hậu lên sức khỏe đã được chứng minh, với tỷ lệ lên đến 25% gánh nặng bệnh tật toàn cầu có liên quan đến các yếu tố rủi ro về môi trường, nhưng chỉ có 0,5% tài chính khí hậu từ các tổ chức đa phương được phân bổ cho lĩnh vực y tế. Hệ thống y tế có khả năng chống chịu không chỉ giúp giảm tỷ lệ tử vong và bệnh tật trong các thảm họa, mà còn giúp giảm chi phí ứng phó và phục hồi về dài hạn. Theo Ngân hàng Thế giới, mỗi 1 đô la đầu tư vào khả năng chống chịu có thể tiết kiệm tới 4 đô la trong chi phí ứng phó với thảm họa.
“Công việc mà Bệnh viện Cù Lao Minh đang thực hiện để đảm bảo dịch vụ chăm sóc sức khỏe an toàn, có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu cho cộng đồng cấp tỉnh không chỉ cải thiện kết quả sức khỏe và công bằng y tế hiện tại. Đây còn là một khoản đầu tư cho một Việt Nam an toàn và khỏe mạnh hơn trong tương lai, với bối cảnh khí hậu đang thay đổi,” Tiến sĩ Pratt nhấn mạnh.
Nâng cao chăm sóc sức khỏe cho mọi người
/countries/viet-nam/dr-nguyen-phuong-nghi.jpg?sfvrsn=8bf5dc65_4&Status=Master "Dr-Nguyen-Phuong-Nghi")
Bác sĩ Nguyễn Phương Nghi, Phó Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp của Bệnh viện Cù Lao Minh, giới thiệu với Tiến sĩ Angela Pratt – về hệ thống cấp nước, hệ thống này đã góp phần nâng cao chất lượng chăm sóc tại cơ sở y tế. Photo: WHO Viet Nam
Bác sĩ Nghi cho biết, những sự thay đổi đã cải thiện chất lượng công tác sức khỏe và cải thiện đáng kể trải nghiệm của người bệnh, từ những bệnh nhân cao tuổi đang phòng ngừa và điều trị các bệnh không lây nhiễm, đến các bà mẹ và trẻ sơ sinh.
“Sự thay đổi này là rất lớn. Khi bệnh nhân đến bệnh viện, họ được tiếp đón trong một không gian mát mẻ hơn, sạch sẽ hơn và đẹp hơn, cùng với nhà vệ sinh được cải thiện, vệ sinh hơn, sạch sẽ hơn. Mối quan hệ tốt giữa bệnh nhân và bệnh viện cũng tốt hơn.”
“Môi trường làm việc của chúng tôi cũng được cải thiện đáng kể, thông qua các hoạt động như chăm sóc cây xanh. Điều đó tạo ra sự hứng khởi cho nhân viên khi làm việc tại đây. Tất nhiên, chất lượng công việc cũng được nâng cao.”
/countries/viet-nam/nguyen-thi-lieu-70-yo.jpg?sfvrsn=56f1317a_4&Status=Master "Nguyen-Thi-Lieu-70-yo")
Bệnh nhân như Nguyễn Thị Liễu, 70 tuổi, nói rằng bệnh viện đã thay đổi rất nhiều và sạch sẽ hơn. Photo: WHO Viet Nam
---
Related links
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/climate-change-and-health